Fren Hakkında Merak Ettikleriniz

Motorlu taşıt aracının emniyetini sağlayan düzenlerdir genel olarak hareket halindeki taşıt yavaşlatmak ve durdurmak aracın hızını kontrol altında bulundurmak ve diğer taraftan duran aracı yerinde tespit etmek üzere frenler kullanılır.

Bu görevleri yerine getirmek için frenleme kuvvetine ihtiyaç vardır. Frenleme kuvvetini meydana getiren fren mekanizmaları sürtünme kuvvetini meydana getiren fren mekanizmaları sürtünme kuvvetlerinden yararlanarak çalışırlar.

Aracın durduracak olan frenleme kuvvetini genellikle teker lastiği ile lastiğin üzerinde döndüğü zaman arasındaki bağıntıdan doğar. Frenleme mekanizmasının görevi, aynı zamanda ve özellikle aracı mümkün olan en kısa zamanda en kısa mesafede de durdurmaktır. Bunu gerçekleştirmek için aracı hızşandı5ran motor gücünün üzerinde bir güçle frenleme yapmak gerekir. Çünkü aracın hızlanması için bir zamana ihtiyaç vardır durdurmak için defa kısa bir süreye ihtiyaç vardır, durdurmak için daha kısa bir süreye ihtiyaç var. Aksi halde frenlemenin önem ve emniyeti kalmaz.

FRENLEME KUVVETİ

Hareket halindeki cisimler kinetik enerjiye sahiptirler kinetik enerji hareket halindeki cismin hızının karesiyle kütlesinin çarpımının yarısına eşittir.

KE=1/2MV2²M=Kütle V= Hız Kinetik enerji hızın karesiyle doğru orantılı olarak artmaktadır.

Motor Gücü-Fren Gücü: Gücü 80HP olan bir motor kalkıştan 36 saniye sonra otomobilin hızını 130km/saat çıkarabilir. Buna karşılık 130 km/saat hızla gitmekte olan bir araç frenleme kuvveti uygulandığında 45 saniyede durabilir. Burada aracı hızlandırmak için geçen süreyle aynı hızdaki aracı durdurulmak için geçen süre 1/8 oranındadır. Buda fren gücünün, motor gücünden 8 kat daha fazla olduğu görülmektedir. Şöyle ki 8*80 640 HP frenleme gücüdür.

Aracın Durma Mesafesi

Aracın durdurulması sırasında frenleme olayı helisli bölümlerden oluşur :

1. Tehlikenin seçildiği zaman
2. Şöförün karar verme zamanı
3. Durdurma için harekete geçiş
4. Fren pedalına basma
5. Fren mekanizmasının çalıştırılması
6. Aracın durdurulması

Hidrolik ve güç frenlerinde frenleme halinde yol lastik arasındaki sürtünme (tekerle) kampana veya diskle balata arasındaki sürtünme fazla ise sorun olmaz. Ama ani frenlemede durum bunun tersine olur. Yol ile lastik arasındaki sürtünme kuvveti az olursa, tekerlek yol üzerinde kayar ısınır, atalet kuvveti nedeniyle hız normal hızın üzerine çıkar dolayısıyla çok büyük bir tehlike ortaya çıkar sürtünmenin kinetik bir sürtünme değil statik bir sürtünme olma istemesi yada frenler yol ile lastik arasında maksimum sürtünme olacak şekilde uygulanmalıdır.

Bu durum sürücülerin çok tecrübeli trafik koşullarında yer alan tüm araç ve yayalarında tecrübeli olması gerekir bu olsa bile istenmeyen durumlarla karşılaşınca sürücülerin tepkileri çok farklı olur çoğunlukla panik meydana gelir panik hallerinde de genellikle frenlerde kilitleme yada patinaj oluşur. Özellikle günümüzde trafikteki araçların yoğunluğu, yolların araç trafiğine yetmemesi ayrıca yetse bile günümüzdeki araçların çokluğu frenleme saniye de hızlanma süreci çok, bu hızlanma süresinin 8-10 katı kısa zamanda aracın durdurulması gerekir. Patinaj olayını önüne geçilmesini zorunlu kılmaktadır. Deneyler göstermektedir ki frenleme anında tekerin dönmesine bir miktar imkan verilirse patinaj olayı ortadan kalkmakta ve aracın durdurulma mesafe ve zamanı azalmakta, aynı zamanda araç emniyetli bir şekilde durdurulmaktadır. Motor yapım mühendisleri bu durumu göz önünde tutarak gerekli araştırmaları yapmışlar ve ABS fren sistemi ortaya çıkmıştır.

YAVAŞLATMA NOKTASI VE FRENLEME

Fren uygulandığı zaman fren mekanizmalarındaki sürtünme yüzeyleri ile yol ve lastik yüzeyleri arasındaki sürtünme katsayıları düşük çok önemlidir. Eğer yol ile lastik arasındaki sürtünme katsayısı düşük ise veya frenleme ani yapılır teker dönmeye müsaade edilmezse bu kez lastikler kaymaya başlar fren kilitlemesi veya patinaj denilen durum meydana gelir.

Tekerlekler bir miktar dönmeye müsaade edilirse kayma dolayısıyla aracın hızlanması yerine durma yavaşlama meydana gelir.

Fren Çeşitleri

Motorlu taşıt araçlarında oldukça değişik özelliklerde frenler kullanılmaktadır. Fakat genellikle hidrolik frenler çok kullanılmaktadır.

1. Hidrolik Frenler:
- Hidrolik frenler
- Vakum yardımlı hidrolik frenler (hidrovak)
- Hava yardımlı frenler (vestinghous)
2. Mekanik Frenler
3. Havalı Frenler
4. Elektrikli Frenler

Not: Değişik frenlerin kullanılmasına karşın aracın durdurulması aynı prensiplere dayanır. Kumanda yada idare düzeninden gelen frenleme kuvveti taşıma düzenindeki, yani tekerler üzerine taşınan fren düzenindeki sürtünme elemanlarına itilir ve oluşturulan sürtünme ile araç durdurulur.

HİDROLİK FRENLER

Modern otomobiller genellikle hidrolik frenler kullanılmaktadır hidrolik frenlerde fren hidroliği adı verilen özel bir sıvı kullanılır fren hidroliği hem katı hem de basıncı yetecek frenlemenin oluşmasında aracı olarak kullanılır.

1. Otomobil Hidrolik Frenleri: Motorlu aracın fren sistemi başlıca üç kısımdan oluşur.

1. Kumanda Düzeni: fren pedalından merkez pompasına kadar olan paralel mekanizması
2. Hidrolik Düzen: mekanik kuvveti hidrolik basınç halinde oluşturan ve fren teker silindirine kadar ileten kısım
3. Fren Teker Mekanizması: fren teker silindirine kadar ileten hidrolik basıncı mekanik kuvvet haline dönüştürecek sürtünme tesiriyle frenlemeyi gerçekleştiren kısım.



Çalışması: Fren pedalına basıldığında pedaldaki itme kuvveti merkez pompası pistonunu iterek hidrolik basınç oluşturulur. Oluşan basınçla fren silindirinin pistonları dışarı itilir ve balataları kampanaya temas ettirilir. Pedal basılı olduğu sürece balatalar kampana yüzeyine basınç yaparak sürtünme kuvveti tesiriyle frenlemeyi gerçekleştirir.

Tekerlek silindirleri üzerindeki bu kuvvetler itme çubukları üzerinden fren pabuçlarına iletir. Pabuçlar bu yüksek itme kuvvetlerinin etkisi altında açılarak kampana durdurmaya çalışırlar. Araç önüne gelen ağırlığın önemi dolayısıyla

Frenleme sırasında ağırlık merkezi aracın önüne doğru kayar ön kısmın ağırlığı nedeniyle ön teker frenlerinin biraz daha kuvvetli olması gerekir. Bunun için ön ve arka fren silindirlerinin kesit alanlarını farklı olmasının yanında hidrolik sistemde bazı basınç düşürücü supablarda kullanılır.

FREN MERKEZ SİLİNDİR POMPASI



Hidrolik fren sisteminde basıncın oluşturduğu yerdir. Fren pedalı üzerine uygulanan ayak kuvveti bir şasi çubuk ve manivela düzeniyle merkez silindir pistonuna iletir. Pistonun ileri hareketiyle fren hidroliği sıkıştırılarak borulara iletir. Fren boruları hidrolikle dolu olduğundan üzerindeki itme kuvveti, pistonun kesit yüzeyine bağlı olarak teker fren silindirleri eliyle pabuçlara itilir.

Pabuçlar itilip kampanalara dayanınca teker silindirlerindeki pistonun hareketi durur bundan sonra pedala baskı uygulandığın sürece basıncı arttırır.

MERKEZ POMPASININ YAPISI

Dökme demirden yapılmış ve araç üzerine bağlamak için üzerine delik açılmış, araç kaputunun altında ve şoför mahallinin motor tarafından monte edilmiştir. Dolayısıyla her zaman göz önünde bulundurulduğundan bakımı kontrolü hidrolik ilavesi kolaydır. Böyle bir merkez pompasının da pedal genellikle asılı merkez pompası içerisinde bir veya iki hazne kullanılır. Haznenin üzerindeki doldurma kapağında bir delik bulunur. Atmosfer basıncı bu delikten hidrolik üzerine etki eder. Haznenin altında ise büyük besleme deliği, diğeri küçük denge deliği bulunur.



Gaz kapağının (doldurma kapağı) altında bir diyafram bulunur bu diyafram hidrolikle temas halindedir. Toz v.b. pislikleri hidrolikten uzak tutar.

Silindir kısmı oldukça hassas işlenmiş ve honlanmıştır. İçindeki piston sızdırmazlık segmanlarıyla rahatlıkla hareket eder. Piston alemünyumdan yapılmıştır. Pistonu ön yüzünde primer lastik, piston geri getirme yayı ve kontrol supabı bulunur. Pistonun diğer tarafından ise (itme çubuğu tarafı) sekonder segman, dayanım pulu ve tespit segmanıyla toz lastiği bulunur. Primer 1. segman sızıntıyı önler, sekonder lastik segman ise dışarıya sıvının çıkışını engeller

ÇEKVALF

Merkez silindir içindeki çekvalf tek yönlü çalışan bir fren hidrolik borularına gönderir ve teker silindirlerine gönderir pedal bırakıldığı zaman ise; fren pabuçlarının geri getirme yayının etkisi ile teker fren silindirleri kapanır ve önündeki hidrolik, merkez silindiri deposuna geri döner. Bu geri dönüşü merkez pompasının piston geri getirme yayı ve çekvalfın müsade ettiği oranda depoya döner. Yay gerilimi yaklaşık olarak 10lb veya 4,53 kg’dır. Yay çekvalfin yerine oturtur. Belirli bir basınçta fren borularında hidroliğin kalması hem sistemin hava alması engeller ve hem de çalışma sırasında vakit geçirmeden teker fren silindirlerinin açılmasına olanak sağlar.

MERKEZ SİLİNDİRİNE DOLDURULAN SIVININ SEVİYE

Özel bir sıvı olan fren hidroliği kapağın altında ½” ¼” veya 12,7 – 6,35mm mesafe kadar doldurulmaktadır. Buda doldurma tapası altında bulunun diyaframla temas halinde olmalıdır. Yeteri seviyede hidrolik bulunmazsa; sisteme hava girebildiği gibi, frenleme için yeteri sıvı olmayacağından, frenlemenin zayıf olmasına yol açar.

Fren bakımı

Frenler, otomobilin hayati önem taşıyan unsurlardan biridir. Her 10 bin km'de bir kontrol edilmesi gereken frenler, sizi ve ailenizi olası kazalardan korur.

Türkiye'de bir türlü önüne geçilemeyen trafik kazalarında, fren sistemi iyi çalışmayan araçların payı büyüktür. Bir aracın fren sistemi iyi çalışmıyorsa, durma mesafesi uzak ve kritik durumlarda kazaya neden olur. Bu gibi araçlarda frene basıldığında araç normal mesafede durmadığı gibi sağa veya sola çekerek otomobilin kontrolden çıkmasına da yol açar. Frenleri kötü olan bir araçla kent içinde düşük hızda giderken belki bir sorun yaşamayabilirsiniz ama yüksek hızda risk bir hayli artar ve durmanız gereken bir anda her şey için geç kalmış olabilirsiniz.

Fren sistemi hangi parçalardan oluşuyor?

Fren sistemi; merkez pompası, fren boruları, fren balataları, kampanalar ve disklerden oluşur. Tekerleğin ortasında bulunan diskler, tekerlekle birlikte döner, fren pedalına basıldığında sürtünme diskin iki tarafında gerçekleşir. Fren hidroliğinin yaptığı basınç sonucu piston, gücü balatalara aktarır, fren balataları diski iki taraftan sıkıştırarak aracın durmasını sağlar.

Kampanalı fren sistemindeyse pedalına basıldığında, merkez pompası içindeki pistonun itmesiyle hidrolik harekete geçer. Hareket halindeki hidrolik, tekerlek silindirlerindeki pistonlara bağlı olan fren pabuçlarını dışa doğru açarak balataların kampanayı sıkıştırmasını sağlar. Ayak fren pedalından çekildiğinde, fren tablasındaki yaylar pabuçtan geri çeker. Ayrıca fren pedalına bağlı olan bir yay da itme çubuğunu geri çeker ve frenler serbest hale gelir.

Frenler neden patlar?

Fren sisteminin sağlıklı çalışmasında hidroliğin fonksiyonu çok önemlidir. Havanın sürekli sıcak olduğu bölgelerde kullanılan bir aracın hidrolik yağı eskimişse ve aracın frenleri sıkça kullanılıyorsa, frenlerin her an boşalma riski var demektir. Eskimiş hidrolik yağı havanın da sıcak olmasıyla birlikte iyice kaynar ve frenlerin boşalmasına neden olur. Frenler boşaldığında kesinlikle tutmaz. Bu yüzden fren hidroliği kontrol edilmeli ve 1.5 yılda bir kez değiştirilmelidir. Fren hortumlarında aşınma ve delinme olduğunda da fren patlar.

Sahte balatalara dikkat!

Fren balataları, otomobil ve sürücüsünün güvenliğinin sağlanmasında temel unsurlardan biridir. Balataların kaliteli olması frenlerin performansını artırır.

Fren konusunda 21 yıldır hizmet veren Güç Fren Servisi'nin sahibi Şaban Kep, kalitesiz balataların risk yarattığına dikkat çekiyor. Kep; "Arka fren balatalarının demirleri galvaniz yapılıyor ve sahte balata çakılıyor, tüketicilere yeni balata olarak satılıyor. Dayanıklı olmayan bu tür kalitesiz balatalar büyük risk yaratıyor. Balatanın sahte olduğunu anlamak da kolay değil, uzmanlık işidir" diyor.

25 bin km'de bir kontrol şart

Fren balatalarının ömrü kullanım şartlarına göre değişkenlik gösterse de her 25 bin km'de bir balataların kontrol edilmesi gerekir. Şaban Kep, otomobil kullanıcılarının fren balatası gibi otomobilde hayati önem taşıyan bir parça için ekonomi yapmaya çalışmamaları gerektiğini söylüyor.

Yarı fiyatına da olsa etkisiz ve risk yaratacak balatalar yerine tanınmış ve kaliteli markaların tercih edilmesini öneren Kep, fren disklerinin ve fren hatlarının da düzenli olarak kontrol edilmesi gerektiğini belirtiyor.

Fren hidroliğinin 1.5 yılda bir değiştirilmesi, fren bakımının her 10 bin kilometrede bir yapılması zorunlu. Ancak fren hidroliğinin nem oranı fazla olan kentlerde daha kısa sürede değişmesi gerekiyor. Fren hidroliğinin eskiyip eskimediği, servislerde bulunan bir cihazla kontrol edilebiliyor.

Frenler neden tutmaz?

- Fren ana merkezinden, tekerlek fren merkezlerinden veya hortum ve rekorlardan hidrolik kaçağı olursa frenler tutmaz.
- Balatalar aşınırsa frenler zayıflar.
- Fren merkezinden hidrolik kaçağı olursa, balatalar yağlanır ve frenler tutmaz.
- Fren ayarı bozulursa, balatalar ısınır ve frenler zayıflar.
- Westinghouse'da arıza olursa frenler zayıflar veya tutmaz.
- Hidrolik yağı çok eskidiğinde ve fren boruları patladığında frenler boşalır.

Fren sisteminde arıza nasıl tespit edilir?

- Frene bastığınızda homurtuya benzer rahatsız edici bir ses çıkıyor ve fren pedalı titriyorsa, fren sisteminde bir arıza var demektir. Bu gibi durumlarda fren etkinliği azalır ve sürüş güvenliği de tehlikeye girer. Bu yüzden fazla zaman geçilmeden servise gitmelisiniz.

-Frene bastığınızda, pedal debriyaj yumuşaklığında döşemeye kadar iniyorsa, fren merkezinde bir sorun var demektir. Bu gibi durumlarda fren Westinghouse'unda, ana merkez bölgesinde bir kaçak olup olmadığı araştırılır. Bu bölgelerde hidrolik yağı lekeleri varsa, ana merkezin yenisiyle değiştirilmesi gerekir.

-Yüksek hızla giderken frene basıldığında pedal ve direksiyon titriyorsa, frenlerde problem var demektir. Bu da fren disklerinin kontrol edilmesi gerektiğini gösterir. Titreme, disklerin incelmesi ve yamulmasından kaynaklanır. Çözüm, disklerin ve fren balatalarının değiştirilmesidir.

-Ani bir şekilde frene basıldığında, otomobil sağa veya sola çekiyorsa, fren ayarlarında bir dengesizlik var demektir. Frene basıldığında hangi tarafa çekiyorsa, o tarafın freni iyi tutuyor demektir. Frenin dengesiz tutması çok tehlikelidir. Freni dengesiz olan bir araçla ani fren yapmak gerektiğinde, aracın devrilme riski vardır.

FREN KONTROLÜ

Atelyede Fren Kontrolü: arızalı fren sistemleri onarımdan geçtikten sonra; muhakkak frenler kontrol edilmelidir ve bundan sonra yol testine çıkılmalıdır. Bu kontrol aynı zamanda yol testine hazırlık görevi görür.

Fren Sistemi Üzerinde Yapılacak Kontroller

A. Yapılacak İşler: Fren Sistemi Üzerinde Yapılacak Kontroller

- Tamir sırasında sökülen tüm parçalar yerlerine takıldıktan sonraki durumları gözden geçirilmeli gevşek görülen yerler sıkılmalıdır.
- Hidrolik sistemdeki boru bağlantıları gözden geçirilmeli sızıntı v.b durumlar varsa giderilmeli
- Hidrolik deposundaki seviye kontrol edilmeli, gerekirse ilave edilmeli
- Yapılan fren ayarları, küçük ayar, pedal ayarı v.b tekrar gözden geçirilmeli
- Pedala basılarak kontrol edilmeli, düşüklük, esneklik sertlik varsa giderilmeli
- Tamir bitince sistemin havası alınmalı
- El freni ayarı tam olmalı.
- Frenlerin eşit oranda tutup tutmadıkları torkanahtarı ile kontrol edilmeli (taşıt sehpada değerler eşit olmalı)

Araç Üzerinde Yapılacak Kontroller:

B. Fren tamirinden sonra yukarıdaki işlemler yapılırsa taşıt yol testine hazırdır diyemeyiz. Ayrıca bazı kontroller yapmak veya iyi durumda olduğuna emin olmak gerekirse ki yapılan iş emniyetli ve güvenli olsun.

- Bütün teker lastiklerinin havası eşit olmalı
- Lastik aşınmış durumları kontrol edilmeli
- Vasıtanın yükü kontrol edilmeli, normal yükle yola çıkılmalı
- Ön düzen ayarları düzgün olmalı (kaster, kamber açıları ve traking v.b)
- Vasıtanın süspansiyon tertibatı normal olmalı (yayları amortisör v.b)
- Tekerlek rulmanları tam ayarlanmış ve iyi durumda olmalıdır.

Test Yapılacak Yol Üzerinde Aranan Özellikler

C. Yukarıdaki işlemler gerçekleştikten sonra yol testine çıkılır. Fakat yol testi yapılacak (yerde de) yolda da bazı özellikler aranır.

- Kuru, temiz ve düz bir yol seçilmeli
- Yol meyilli ve toprak olmamalı
- Yol; kaygan olmamalı, kayganlık verecek havalarda yapılmamalı
- Yol; bombesi (sırt kesimi) fazla olmamalı
- Yol; yüzeyi tekerlekleri fazla sıçramamalı

Bu koşullar tamam olduktan sonra yol testine rahatlıkla geçilir ve arıza varsa, nereden olduğu çok rahat anlaşılır. Taşıt çok değişik süratlerde seyir halinde iken frenlere basılır, tutma mesafesi kontrol edilir. İzlere bakılarak veya taşıtın savrulup savrulmadığına frenler katkı da karar verilir. Gerekli arızalar bulunduktan sonra atelyedeki tekrar işlem yapılacak yine yol testine çıkılır. Arıza yoksa sorun değil

Not: Frenlere patinaj yaptıracak şekilde sert basılmalı

D. Fren testi sırasında kaydedilecek arızalar şunlardır.

- Fren pedalının sert olması(hareket etmemesi)
- Fren pedalı gevşek olur
- Pedal geç tutar (pedal hemen hemen döşemeye düşer)
- Pedal esnektir ve yaylanma yapar.
- Pedal çok yüksek olur(pedal kursu azalır)
- Pedal titrer (Fren tatbik edilince)
- Durdurma faaliyeti zayıf olur
- Frenleme sırasında vasıta bir tarafa çeker veya vasıta aniden durur (kazıklar)
- Çekme (bir tekerlekte sürtünme veya kilitleme)
- Sürüklenme veya kilitlenme (bütün tekerleklerde)
- Frenlerden biri ani olarak tutar. (O frenin hassasiyetinden)
- Frenler tutmaz
- Frenlerden sesler gelir

Bu ve buna benzer yol testi arızaları çıkabilir. Bu arızalar aşağıdaki cetvelde belirtilmiştir. Karşılaştırılacak arıza ve giderme yolları bulunur.

Fren testi sırasında kaydedilecek ayarlar şunlardır:

i. Fren pedalı esnek ve yumuşaktır
ii. Fren pedalı zayıftır veya düşüyor.
iii. Fren pedalı serttir veya frenlemeden sonra çok yukarıda kalıyor.
iv. Frenler ses yapıyor (gürültü veya çalıştı şeklinde)
v. Frenler çok hassastır ve aniden tutuyorlar veya fren yaparken taşıt bir tarafa çekiyor.
vi.Frenleme işi zayıftır büyük bir pedal kuvveti istiyor
vii. Bütün frenler tutukluk yapıyor
viii. Fren pedalı çok sert hareket etmez.

Bu ayarların doğmasına neden 4 ayrı grupta toplanan kısımlardır.

- Fren merkez pompası ve kumanda tertibatı
- Teker fren silindirleri
- Hidrolik fren boru ve hortumları
- Balatalar kampanalar ve frenin asıl parçaları.

1. Fren Pedalı Esnek ve Yumuşaktır

1. Hidrolik sistemde hava vardır. Havasını alın
2. Birinci lastik segman, hidroliğin geri kaçmasına, sızmasına neden olur. Merkez pompası silindirini tamir et, aşınmış lastik parçaları değiştir, sistemin havasını al.
3. Fren hidrolik hortumları basınç altında uzuyordu zayıflamıştır. Hortumları değiştir sistemin havasını al
4. Pabuçlar kampanaya göre merkezlenmemiş, dolayısıyla balatalar kampanaya düzgün olarak temas etmiyor. Balatalar eşit kalınlıkta değil veya yanlış taşlanmış. Büyük ayarları yaparak pabuçların merkezlenmesini sağlar veya balataları taşla yada değiştir.
5. Tekerlek silindirlerine hidrolik sızıntısı vardır. Kontrol et. Gerekiyorsa lastik segmanları değiştir. Havasını al.
6. Kampanalar incelmiş; kuvvet kuvvet karşısında ovalleşip şekil değiştiriyor. Kampanaları değiştir.
7. Hidrolik kirlenmiş veya yanlış hidrolik konmuş Hidrolik sistemini iyice temizle (yıka) lastik segmanları kontrol et gerekiyorsa değişti, tavsiye edilen hidroliği kullan havasını al
8. Pabuçlar ayarsızdır Küçük ayarları tam yap

2. Fren Pedalı Zayıftır veya Düşüyor

1. Hidrolik sisteminde sızıntı vardır. Sisteme hava giriyor. Tüm bağlantıları, merkez pompasını, tekerlek silindirlerini kontrol et, bağlantıları sık, gerekiyorsa lastik segmanları değiştir ve sistemin havasını al
2. Pabuçlar ayarsız. Küçük ayarları yap.
3. Kampanalar zayıftır veya basınç altında genişliyor. Kampanaları değiştir.
4. Balatalar çok aşınmıştır, yanlış balata kullanılmıştır yada düzgün değildir. Değiştir ve orijinalini kullan.
5. Hidrolik lastik boruları zayıftır, basınçta uzuyor. Lastik boruları değiştir.
6. Sistemdeki hidrolik azalmıştır. Doldur, havasını al.
7. Merkez silindiri yıpranmış veya aşınmıştır. Gerekeni yap.
8. Fren pedalı ayarsızdır. Pedalı ayarla.
9. Pabuçlar yanlış yerleştirilmiştir. Balatalar yanlış takılmıştır. Pabuçları yerlerine tak, balataları orijinali ile değiştir.

3. Fren Pedalı Serttir veya Frenlemeden Sonra Çok Yukarda Kalıyor:

1. Balatalar eskimiş ve sertleşmiştir. Bütün balataları değiştir.
2. Balataların yüzeyine yabancı madde yapışmıştır. Temizle gerekirse değiştir.
3. Hidrolik borularında bükülme, eğilme, ve tutukluk vardır. Düzelt, yapışmış boruları değiştir.
4. Merkez silindirindeki by-pass kanalı tıkanmıştır. Temizle ince telle aç, lastik segmanları değiştir, uygun hidrolik kullan
5. Balatalar kampanaya tam ve düzgün olarak temas etmiyor.(Balataları, kampanaları) taşla ve normal durumuna getir.
6. Pabuç ayarları bozuktur. Pabuçları ayarla
7. Fren pedal ayarı düzgün değil (Boşluk ayarı), pedalı ayarla
8. Pabuç geri getirme yayları arızalıdır. Yayları değiştir. Tekrar silindirleri tamir et.

4. Frenler Ses Yapıyor (Gürültü veya çalıştı şeklinde)

1. Balatalar eskimiş veya yıpranmışlardır. Bütün balataları değiştir.
2. Pabuçlarda eğrilik çarpıklıklar vardır. Pabuçları değiştir
3. Balata perçinleri gevşemiştir. Balataları değiştir.
4. Kampana göbek cıvatalarının gevşekliğinden kampananın ovalleşmesinden, göbek cıvatalarını sık, kampanaları, zımparala gerekiyorsa değiştir.
5. Fren arka plakasının tespit pimleri, teker silindirleri gevşek bırakılmıştır. Plaka üzerindeki kayıtlar arızalıdır. Arka plakarı ve gevşek olan yerleri sık plaka üzerindeki kayıtların arızası büyükse plakaları değiştir. Kayıtları kauçukla gresle yağla.
6. Pabuçlar, geri getirme yayları zayıf ve gevşek olduğundan titreşme yapıyor. Yayları yenileriyle değiştir.
7. Yağlanması gereken yerler yağsızdır. Uygun yağla yağla.
8. Pabuç geri getirme yayları kırıktır. Tespit yayları yerlerinden çıkmıştır. Geri getirme yaylarını tespit yaylarını değiştir.

5. Frenler çok hassastır ve aniden tutuyorsa veya fren yaparken taşıt bir tarafa çekiyor:

1. Kampanalar çizilmişlerdir, üzerindeki izler çıkmaktadır. Kampanaları tornalayın
2. Balatalara yabancı maddeler yapışmıştır, yanlış balata kullanılmıştır.balataları değiştir orjinalini kullan.
3. Fren pabuçları ayarsızdır veya el freni tutmuyordur. Pabuçları ayarla, tutukluk varsa alıştır.
4. Hidrolik madeni veya lastik borularında meydana gelen tutukluklardan dolayı teker silindirine giden basınç eşit değildir. Hidrolik borularını kontrol et ve gerekiyora bu boruları değiştir.
5. Teker silindirleri farklı büyüklüktedir yada teker silindirleri yanlış yere takılmışlardır. Teker silindirlerini kontrol et gerekiyorsa yerlerini değiştir ve orijinal teker silindirleri kullan.
6. Balatalar yanlıştır. Değişik balata kullanılmıştır. Balataların durumunu kontrol et ve gerekirse değiştir.
7. Balatalar greslenmiştir, yağlanmıştır. Balataları değiştir keçeleri kontrol et ve fazla yağları temizle
8. Sistemde hava vardır, teker silindiri pistonları yapışmıştır elemanlar sızdırıyor. Sistemin havasını al, elemanları kontrol et gerekiyorsa değiştir. Teker silindirlerini değiştir.
9. Kampanalar kirlenmiş, çizilmiştir. Temizle tornala
10. (Balatalar) pabuçlar kampanaya göre merkezlenmemişlerdir. Büyük ayarı yapacak pabuçları kampanaya göre merkezle
11. Fren arka tablaları (siperleri) gevşemiştir. Balata bağlantıları gevşemiştir. Fren tablalarını sık, balataları değiştir frenleri ayarla
12. Kampana incelmiş ve kuvvet karşısında genişliyor. Kampanaları değiştir.
13. Balatalar fren hidroliği ile yağlanmışlardır. Balataları değiştir. Teker silindirlerini tamir et.
14. Balata kampanya yapışıp kalıyor. Balatayı temizle veya değişiyor.

6. Frenleme işi zayıflar büyük bir büyük bir pedal kuvveti istiyor veya frenler tutmuyor.

1. Fren balataları yağlanmıştır, greslenmiştir. Balataları keçeleri değiştir, fazla yağları temizle
2. Fren balataları hidrolik ile ıslanmıştır yağlanmışlardır. Balataları değiştir, teker silindirlerini tamir et veya değiştir.
3. Balatalar su ile ıslanmışlardır. Balataları kurut
4. Kampanalar parlamışlardır. Tornala
5. Pabuçlar ayarsızdır. Pabuçları ayarla (küçük ayar)
6. Balatalar perdelenmiş veya çok aşınmıştır. Balataları zımparala veya değiştir.
7. Balataların kampanaya temasları normal değil ve selfenerjinin zayıf olmasına sebep oluyor. Tesbit pimlerinin oluşumunu kontrol et ve küçük ayarı yap

7. Bütün frenler tutukluk yapıyor (tutuyor frenleme yapmadan)

1. Fren pedal ayarı düzgün değildir. Pedalı ayarla
2. El freni sıkı olarak ayarlanmıştır. El freni serbest durumda iken kablo gerginlik ayarını yap ve serbest durumda frenlerin tutup tutmadığını kontrol et
3. Fren pabuçları yerine tam oturmuyorlar ve açık kalıyorlar pabuçları kontrol et gerekiyorsa değiştir.. tam ölçüsünde pabuç kullan.
4. Pabuç geri getirme yayları zayıftır veya kırıktır yahut da takılamamıştır. Kırık ve zayıf yayı değiştir. Takılmamışsa tak
5. Merkez silindirindeki by-pass kanalı tıkalıdır. Pompayı sökerek kanalı temizle
6. Hidrolik sisteminde madeni yağ vardır, teker silindiri elemanları yapışmıştır. Bozulmuş lastik elemanlarını değiştir, tavsiye edilen hidroliği kullan.
7. Hidrolik borularında bükülme ve keskin köşeler (eğilme) vardır, borularda daralma vardır. Daralmış ve hasara uğramış boruları değiştir. Eğilme bükülmeleri borulara zara vermeden düzeltin
8. Fren arka tablası (speri) üzerindeki pabuç kayıtları pabuçları tutacak şekilde hasara uğramışlardır. Pabuçları serbest duruma getir, kayıtları düzelt kauçuklu gres kullan.
9. Kampanalar ovalleşmiştir. Kampanaları tornala, kurtarmıyorsa değiştir.



Gazi Üniversitesi makalelerinden

Fren patlar mı?: http://www.obitet.gazi.edu.tr/makale/fren%20patlarmi.pdf
Fren-lastik ilişkisi: http://www.obitet.gazi.edu.tr/makale/lastik_fren.pdf
Frenleme yardımcı elemanları: http://www.obitet.gazi.edu.tr/obitet/fren_sistemi/frenleme%20yardimci%20sistemleri.pdf

Cihangir konularını birazda resimlerle desteklersen daha süper olacak.Ellerine sağlık güzel paylaşım.